Khi bắt đầu học MBA và bước chân vào công cuộc tìm kiếm việc ở nước ngoài, từ mình nghe nhiều nhất chắc là networking. Với mình lúc đó thì networking là đi làm quen hết người này đến người kia, xã giao và nhờ vả. Mình không thích như vậy, thậm chí mình còn nghĩ, thôi rồi chắc mình không phù hợp, không tìm được việc mất. Tuy nhiên, sau khi học xong, và chuyển đến 1 đất nước khác sinh sống, rồi xin được việc bên này (nhờ networking), mình thấy rất rõ những giá trị mà networking mang lại. Vì vậy, ở bài viết này, mình chia sẻ những góc nhìn và bài học của bản thân, hy vọng giúp được ai đó.
Network không phải là “vòng tròn bạn bè”
Nên bạn cũng không cần có tư tưởng tình bạn khi xây dựng network cho bản thân. Bạn không cần phải thấy hợp, thấy vui, hoặc mình phải quen nhau một cách tình cờ không vụ lợi. Mình không thấy vấn đề gì nếu bạn chủ động làm quen với 1 ai đó vì 1 lý do gì đó, miễn là bạn khéo léo, chân thành, ghi nhớ lòng tốt và (nếu có thể) thì giúp đỡ lại người ta. Professional network is circle by choice, not by chance. Phân biệt rõ ràng giữa bạn bè và network theo mình là bước đầu tiên để networking thành công.
Khi bắt đầu networking, mình thấy mọi người hay tập trung ở chuyện làm sao để bắt chuyện với người lạ. Tuy nhiên, nói chuyện được với người này, người kia, chỉ là chương 1 trong 1 câu chuyện có 10 chương. Mục tiêu của networking là tạo được 1 professional network cho chính bạn, giúp bạn có được công việc đầu tiên (true story: nếu bạn muốn break into big tech mà ko có referral thì it’s almost impossible), công việc thứ 2, thứ 3, là những chia sẻ, những cơ hội lớn dần theo thời gian, và cả những mối quan hệ khác. Networking và build a support network là 2 câu chuyện khác nhau.
Thời điểm tốt nhất để networking
Là lúc bạn không có nhu cầu (cấp thiết) nhờ vả gì cả.
Xây dựng mối quan hệ trong cuộc sống cần (rất nhiều) thời gian. Nếu một ngày đẹp trời, bạn hỏi sự giúp đỡ từ 1 người lạ, người ta (1) không biết bạn (2) không có chút ấn tượng tốt đẹp nào về bạn. Khả năng cao bạn đang không networking, bạn chỉ là job begger (xin lỗi mình nói thẳng 😄). Vì vậy, dù bạn đang ở đâu trên con đường sự nghiệp, hãy bắt đầu từ bây giờ. Như người ta vẫn nói, có 2 thời điểm tốt nhất để trồng cây, hoặc là 20 năm trước, hoặc là bây giờ.
Một vài tips của mình khi networking
a. Làm quen với người lạ
Có thể là trên LinkedIn, ở networking events, hoặc career fairs. Làm sao để bắt đầu 1 cuộc hội thoại khi mà mọi người đều bận rộn. Mình có 4 giải pháp như sau:
Tư tưởng: Cái này mình học được từ Ali abdaal. Mỗi khi đứng trước 1 người ta, niệm thần chú: Ok everybody is nice and generous, I just have to start first 😄
Make a referral: Bạn đã quen 1 ai đó, sau đó bạn nhờ người đó giới thiệu cho 1 người khác. Cách này có tỉ lệ thành công rất cao. I know you because XYZ introduces
Provide some context: Bạn thấy người ta chia sẻ về ABC, bạn hứng thú với DEF, bạn muốn tìm hiểu thêm GHK…
Make it easy to say yes: 10 mins call with no preparation, can I buy you a coffee/ lunch and talk about, nếu anh/ chị có phí khi tư vấn thì cũng nói em biết nhé ạ…
Make it easy to say no: không phải lúc nào người ta cũng rảnh hay sẵn sàng trả lời bạn, nên là: nếu anh/ chị bận lúc này thì em xin phép liên lạc lại sau không sao ạ…
b. Networking is a learnt skill
Có 1 thời gian, mình đặt mục tiêu cho bản thân là mỗi tuần có 1 cái coffee chat. Có thể những lần đầu sẽ rất tệ, nhưng khi bạn làm đến lần thứ 10 rồi thì mọi thứ sẽ trở nên dễ dàng hơn.
c. Trở nên có ích, và/ hoặc thú vị
Nếu mình có thể giúp bạn ở 1 khía cạnh nào đó, hoặc mình hay ho/ thú vị, có lẽ bạn sẽ thích kết bạn với mình. Mình dùng chính những nguyên lý này để xây dựng network cho bản thân. Mình không chắc mình hay ho/ thú vị, nhưng mình biết mình có ích trong những lĩnh vực ABC, thì mình sẽ viết về những trải nghiệm đấy và giúp đỡ mọi người. Mình cho đi trước, nhận lại sau.
d. Follow up:
-nếu bạn là người bắt đầu, hãy cũng là người kết thúc câu chuyện: mình thấy có nhiều bạn vào say Hi rồi sau khi mình Hi lại thì lặn mất tăm. Rồi sau này bạn làm thế nào nếu muốn bắt chuyện lại 😵💫
-nếu bạn không nhận được câu trả lời, đừng ngại follow up. Đôi khi là người ta bận, người ta quên, hoặc bạn không phải là ưu tiên lúc này của người ta, nên bạn chỉ đơn giản là chờ vài ngày rồi follow up, kiểu “Just make sure you saw this”. Không được nữa thì thôi.
e. Đừng bao giờ, ever, hỏi xin job referral ngay lần đầu tiên gặp.
Vì: Mình không biết bạn, mình không biết về kỹ năng hay tính cách của bạn. Please don’t.
Trên đây là những bài học của mình về networking, nếu bạn có câu hỏi gì hãy hỏi mình nha! Chúc mọi người có được công việc và build được network ưng ý!