Để mình kể cho bạn 1 câu chuyện mình mới gặp hôm nay.
Mình mới từ chối giúp đỡ một bạn. Dù mình biết rằng cảm giác bị từ chối thật không dễ dàng. Mình từng ở trong tình huống như vậy, rất muốn tìm sự giúp đỡ của người khác, nhưng tỉ lệ thành công không cao, và cực kỳ nghi ngờ chính mình.
Câu chuyện như sau:
Bạn nhắn tin nhờ mình giúp bạn tìm việc, mình có hỏi lại là cụ thể bạn cần mình giúp gì, và đây là những thứ bạn cần:
- xem thử CV và cho bạn feedback
- cho lời khuyên về phỏng vấn từ vòng phone interview với HR và interview với hiring manager
- các cách để tăng cơ hội được mời phỏng vấn
- mock interview
Với chừng này yêu cầu, mình (đã nghĩ trong đầu) là sẽ từ chối. Nhưng cuối cùng thì mình lại đồng ý. Mình đề nghị sẽ call với bạn 1 tiếng, bạn muốn hỏi gì thì mình sẽ trả lời.
Tại sao mình lại đồng ý? Vì mình đang rảnh. Nhưng, nếu mình không rảnh, hoặc đang ở trong tâm trạng không tốt, chắc chắn mình sẽ từ chối.
Tại sao mình sẽ từ chối? Vì mình không biết bạn là ai và bạn đang nhờ mình hỗ trợ cả 1 quá trình nộp đơn xin việc hoàn chỉnh; mình đã mất thời gian, công sức và tiền bạc, nên mình không làm việc này miễn phí.
Nhưng mình vẫn giúp rất nhiều bạn khác 1 cách vô tư, và cũng nhận được sự giúp đỡ vô tư từ nhiều người khác, cả những người high profiles (Career coach của mình hiện tại là Ex-Head of Europe của Amazon). Vì sao?
Sau nhiều lần thử – sai, nhiều lần bị từ chối và từ chối người khác, mình nhận ra cách hỏi quan trọng không kém nội dung câu hỏi.
Từ đó, mình học cách “hỏi”.
Một vài tips mình đúc kết lại như sau:
- Be friend 1st: bạn là ai, bạn đang làm gì, bạn có sở thích gì, bạn biết họ như thế nào, bạn có suy nghĩ gì về việc họ đang làm. Hai người cần có tương tác, dù chỉ là trên mạng xã hội.
- Ask a simple question: 1 câu hỏi yes/ no, 1 câu hỏi chỉ mất 5p để suy nghĩ và trả lời, 1 câu hỏi mà người ta không cần tốn công sức (đọc CV của bạn là 1 việc tốn công sức, người ta còn đi làm, còn có gia đình, còn có side projects…). Đừng bao giờ (đừng bao giờ, đừng bao giờ) yêu cầu người ta giúp đỡ 1 việc gì đó mất hơn 5 phút trong lần nói chuyện đầu tiên.
- Ask for a coffee date: đây là cách mình hay làm; sau 1 thời gian quen biết thì mình có thể mời người ta đi coffee/ lunch, trong cuộc nói chuyện thì mình có thể hỏi nhiều hơn
- Ask to pay: nếu bạn muốn hỏi nhiều hơn 1 câu hỏi, muốn giúp đỡ nhiều hơn chỉ 1 ý kiến đơn giản, please ask to pay
- Always (always, always) offer helps in return: cái gì quan trọng phải nói 3 lần; luôn tìm cơ hội để pay back (gửi 1 article bạn đọc được về chủ đề người ta quan tâm, share bài viết của người ta trên mạng xã hội, mời người ta coffee/ lunch, tặng người ta 1 món quà nhỏ vì đã giúp bạn…)
Trong cuộc sống nói chung và sự nghiệp nói riêng, không thể thiếu sự giúp đỡ của người khác. “Social capital – vốn xã hội” là 1 loại tài sản, bên cạnh tiền bạc, kiến thức hay kỹ năng. Mình nghĩ ai cũng cần phải học để xây dựng loại tài sản này.